Over de warmtetransitie, de warmtevisie en wat dit betekent voor monumentale woningen

Landelijk is afgesproken om uiterlijk in 2050 al onze woningen in Nederland van het aardgas af te hebben. Die afspraak maakt deel uit van een set aan afspraken gemaakt in het Klimaatakkoord uit 2019. Het helpt ons onafhankelijk te worden van fossiele brandstoffen, klimaatverandering tegen te gaan, een gezonde leefomgeving te scheppen en om aardbevingen in Groningen te voorkomen. De eerste stap om de bestaande woningen van het aardgas af te halen is het opstellen van een warmtevisie. Iedere gemeente moet voor 2022 en warmtevisie hebben vastgesteld. Gemeente Rheden heeft deze in april 2021 vastgesteld.

Gemeentelijke warmtevisie

In de warmtevisie staat een eerste richting beschreven waarom waar, waarom, wanneer en hoe we de komende jaren van het aardgas af kunnen gaan. De eerste belangrijke tussenstap is 2030, waar de gemeente, in lijn met het landelijk streven, de eerste 3 á 4.000 woningen van het aardgas af wil hebben. In de tussenliggende periode zal door de gemeente veel aandacht worden besteed aan het energiezuiniger maken van woningen en het meenemen van zo veel mogelijk inwoners van Rheden in de warmtetransitie. De gemeente Rheden heeft de ambitie uitgesproken om in 2040 CO₂-neutraal en daarmee ook aardgasvrij te zijn. Dat is een ambitieuze opgave, zeker ook omdat de gemeente veel oude en vaak ook monumentale woningen bezit. Om dat ambitieuze doel toch te kunnen bereiken is het in de eerste plaats vooral belangrijk dat wij als inwoners zoveel mogelijk besparen en isoleren. Want hoe minder energie we verbruiken hoe minder nog nodig is. Isoleren is dan ook een belangrijk onderdeel van de Warmtevisie Rheden. Daarnaast is het de verwachting dat we de komende jaren ook geholpen worden door de technologische ontwikkelingen op het gebied van isolatie en duurzame verwarmingstechnieken.

Kansrijke buurten

De warmtevisie is opgesteld om richting te geven aan waar, wanneer en hoe de gemeente Rheden de komende jaren geleidelijk aardgasvrij kan worden. Het is een eerste stap en het echte werk begint eigenlijk pas nu. Aan de hand van een uitgebreide analyse zijn in de warmtevisie vier wijken als kansrijk bestempeld. Kansrijk in de betekenis van binnen nu en tien jaar collectief van het aardgas te gaan. Dat zijn Dieren-West, Dieren-Noord boven de spoorlijn, grote delen van het dorp Rheden en Velp-Zuid beneden de spoorlijn. In die analyse is onder andere gekeken naar de aanwezigheid van natuurlijke momenten, de technische mogelijkheden, de aanwezigheid van alternatieve warmtebronnen, initiatieven in de samenleving en het aandeel corporatiewoningen. In deze wijken is het aantal monumentale woningen laag. Oude, monumentale woningen zijn moeilijk om verregaand te isoleren en te verwarmen met een warmtepomp.

Starten met Dieren-West

Omdat veel inwoners in Dieren-West al actief zijn op het gebied van de energietransitie en zich daarin ook verenigd hebben, gaat de gemeente als eerste met deze wijk aan de slag. Samen met inwoners en andere stakeholders wordt sinds kort gewerkt aan een zogenaamd Wijk UitvoeringsPlan (WUP). In het WUP komt straks te staan welke woningen en straten in een buurt echt geschikt zijn en met welke techniek de stap naar aardgasvrij gezet wordt. En ook niet onbelangrijk; wat dit allemaal gaat kosten. Over dat laatste zijn er nog veel zorgen bij inwoners en raadsleden. En juist daarover is nog niet veel te vertellen. Wel wordt in aanloop naar het WUP ook meegedaan aan een internationaal project, gefinancierd door de EU, waarin de mogelijkheden worden onderzocht voor aantrekkelijke financieringsconstructies. Daarmee moet het straks ook voor minder kapitaalkrachtige inwoners mogelijk worden om hun woning van het aardgas af te krijgen. In het WUP staat straks, begin 2023, wanneer de eerste buurten binnen Dieren-West de aardgaskraan definitief dichtdraaien. Of dat voor of na 2030 zal zijn, moeten verschillende (haalbaarheids)onderzoeken duidelijk maken.

En de monumentale woningen dan?

Mensen in monumentale woningen hoeven voorlopig nog niet bang te zijn dat de netbeheerder de gasleidingen weghaalt. Omdat oude, monumentale woningen over het algemeen het minst eenvoudig aardgasvrij zijn te maken, zijn deze woningen én de wijken waarin deze gelegen zijn, als laatste aan de beurt in de warmtetransitie. Zoals hiervoor al aangegeven, verwacht én hoopt de gemeente dat over tien, vijftien, of twintig jaar de technologische ontwikkelingen zo ver zijn, dat er óf voldoende duurzaam, hernieuwbaar gas beschikbaar zal zijn (waterstof of groen gas), óf dat er zogenaamd Hoge Temperatuur warmte (HT) van meer dan 70 graden beschikbaar is voor een warmtenet. Met HT warmte kunnen ook oude woningen goed verwarmd worden. En tegelijkertijd zullen ook de methoden om oude woningen makkelijker en goedkoper te kunnen isoleren de komende jaren toenemen.

Op korte termijn gaan en hoeven oude, monumentale woningen nog niet van het aardgas af. Het besparen op energie, het plaatsen van zonnepanelen én het overschakelen op elektrisch koken (de zogenaamde ‘no regret’ maatregelen) zijn maatregelen die je wél nu al kan opstarten op weg naar een uiteindelijk aardgasvrije woning.